Türkiye gibi gelişim dinamiklerinin yanı sıra, toplumun değişim talepleri ile kendine özgü çeşitli ihtiyaçları ve sorunları olan ülkelerde işsizlik ve istihdam sorunu, en öncelikli ve en önemli sorunlar arasında yer almaktadır. İstihdam artışının önündeki engellerin başında ise, işgücü piyasasının talepleri ile eğitim istihdam arasındaki ilişkinin zayıflığı ya da yetersizliği yer almaktadır. Türk mesleki eğitim kurumları iş piyasalarındaki gelişim ve değişimin hızına ayak uyduramamıştır. Örgün ve yaygın eğitim sonunda objektif, güvenilir ve geçerli bir ölçme-değerlendirme sisteminin bulunmayışı, mesleki eğitim kurumlarının etkinliğini ve verimliliğini azaltan bir unsur olmuştur.

Benzer sorunlar Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde de yaşanmış ve bu önemli soruna çözüm olarak Ulusal Yeterlilik Sistemi (UYS) geliştirilerek uygulamaya konulmuştur. UYS, çeşitli meslekler için uluslararası denklik sağlayarak işgücünün serbest dolaşımını mümkün kılan, ulusal meslek standartlarına ve mesleki yeterliliklere dayalı bir sistemdir. Bu sistem sayesinde mesleki deneyimini veya mesleki yeterliliğini kanıtlayamayan kişilerin ilgili mesleği icra etmesi mümkün olamamaktadır. Ayrıca, işverenlerin nitelikli insan gücü ihtiyacını karşılayarak işletmelerin rekabet gücünü artıran, bireylere de çalışma alanı ile ilgili güvence sağlayan, adil, şeffaf ve güvenilir bir sistem olması amaçlanmıştır.

Ulusal Yeterlilik Sistemi’nin Türkiye’de de uygulanması benimsenmiş ve  ülkemiz açısından adeta devrim niteliğindeki bu görevi yerine getirmek üzere Mesleki Yeterlilik Kurumu ( MYK) kurulmuştur. MYK,  meslek standartlarının ve yeterliliklerinin, buna bağlı olarak da eğitim-öğretim programlarının ve ölçme-değerlendirme sistemlerinin oluşturulması amacıyla “Ulusal Yeterlilik Sistemi’nin Güçlendirilmesi Projesi”ni (UYEP), uygulamaya koymuştur. Proje kapsamında 26 farklı sektörde “Mesleki Bilgi ve Beceri, Sınav ve Belgelendirme Merkezleri”  kurulması süreci tamamlanmıştır. Söz konusu merkezlerin sürdürülebilirliğinin sağlanması, bu merkezler  tarafından sunulacak hizmetlerin, paydaşları tarafından tanınır-bilinir olmasının yanı sıra değerli ve talep edilir olmasına bağlıdır. Bu güçlü ve gerçekçi öngörü, Belgelendirme  Merkezlerinin ve MYK faaliyetlerinin tanıtım, savunu ve görünürlüğünü zorunlu kılmaktadır.

Bu çalışmada, İstanbul Ticaret Odası (İTO) tarafından basım yayım sektöründe belgelendirme hizmetlerini yerine getirmek üzere kurulan İTOTEST merkezi esas alınmak suretiyle İTOTEST merkezinin ve MYK faaliyetlerinin sektör paydaşları olan işletme sahipleri, sektördeki çalışanlar ve öğrenciler tarafından tanınırlık, bilinirlik ve farkındalık düzeyinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Bu amaçla, sektörde faaliyet gösteren işletme sahipleri,  çalışanlar ve bu alanda eğitim gören öğrencileri kapsayan 3 ayrı anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar sonucunda, ankete katılanların meslek standartları, ulusal yeterlilikler, MYK ve belgelendirme  süreçleri  hakkındaki bilgi, tanıma ve farkındalık düzeylerinin son derecede az olduğu ortaya çıkmıştır.

Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi kapsamında, bireylerin kazandıkları yeterliliklerin bir bütünlük içinde ilişkilendirilmesi ve hayat boyu öğrenmeye katılımlarını artıracak bu yeni sistemi tanımaları ve benimsemelerinin önemi dikkate alındığında, kurulan test ve  belgelendirme merkezlerinin sürdürülebilirliğinin sağlanmasının büyük ölçüde buna bağlı olduğu görülmektedir. Bu nedenle, geniş kapsamlı bir iletişim stratejisi çerçevesinde sistemin tanıtılması ve tanıtım çabalarının kesintisiz olarak sürdürülmesi şarttır. Aksi takdirde Türkiye’nin öncelikli ihtiyaçları arasında yer alan ulusal yeterlilikler çerçevesinin oluşturulması yönünde bugüne kadar sarfedilen çabalar boşa gidecektir.

Anahtar kelimeler: İTOTEST Merkezi, Mesleki Yeterlilik, Meslek Standardı, Ulusal Yeterlilik Sistemi, Mesleki Yeterlilik Kurumu

Abstract

Unemployment and employment problems are among the primary and important problems in countries such as Turkey which has various specific requirements and problems together with changing demands of society, apart from development dynamics. The most important hindrance for employment increase is the weakness or inadequacy of relation between demands of labor market and education employment. Turkish vocational training institutions could not keep pace with the development and change in labor market. Inexistence of any objective, reliable and valid assessment and evaluation tool is a factor which decreases activity and effectiveness of vocational training institutions.

Similar problems have been experienced in European Union (EU) countries and National Competency System (UYS) was developed and applied as a solution for this important problem. UYS is a system based on national profession standards and professional competency which enables international equivalence for various professions, makes free circulation of labor force possible. Thanks to this system, it is not possible for those who have not proved professional experience or competence to perform the profession. Moreover, the system was aimed to be a fair, transparent and reliable one, compensate the demand of employers about qualified work force and increase competitive power of enterprises and also provide assurance to individuals about working field.

Application of National Competence System in Turkey was adopted and Professional Competency Board (MYK) was founded. MYK which was founded in order to fulfill this revolutionary task for our country put “National Competency System Reinforcement Project” (UYEP) into practice in order to determine profession standards and competencies; thereby form education and training programs and assessment-evaluation systems. Within the scope of project, the process of foundation of “Professional Knowledge and Skill, Examination and Certification Center” was completed in 26 different sectors. Enabling sustainability of mentioned centers depends on the services provided by these centers being valuable and demandable apart from being recognized by stakeholders. This powerful and realistic foresight obliges promotion, argument and visibility of Certification Centers and MYK activities.

In this study, grounding on İTOTEST center which was founded in order to carry out certification services in printing and publishing sector by İstanbul Chamber of Commerce (İTO); it was aimed to determine recognition, popularity and awareness level of İTOTEST center and MYK activities by employers, employees in the sector and students who are the stakeholders of sector. For this aim, a comprehensive survey practice was carried out and suggestions were developed after evaluating the results.

For that purpose, there different surveys the company owners, employees and the students, which are studying in that area, are applied. After the research, the findings show that the information, recognition and the awareness about the professional standards, national efficacy, UYS and the documentation processes are very low. In the frame of Turkey Competencies, the competencies, which the individuals are gaining, are related in a whole. The sustainability depends widely that they will recognize and embrace the new system which will increase the participation in lifelong learning. For that reason, wide-ranging communication strategy has to be prosecuted continuously to present the system. Otherwise, the endeavor for the constitution of UYS, which is in Turkey’s prior needs, will go to waste.

Keywords: İTOTEST Center, Professional Competence, Profession Standard, National Competence System,