Giriş

Tanıtım, bir işletmenin bütün yön ve gerçekleriyle halka anlatılması, örgütün yapı ve görevlerine ilişkin bilgi ve haberlerin düzenli bir biçimde halka duyurulması ve gerektiğinde açıklığa kavuşturulması olarak tanımlanabilir. Tanıtımda amaç, işletmeyi benimsetmek ve işletme amaçlarının gerçekleşmesine katkıda bulunmaktır (Sabuncuoğlu, 1996:15). Tanıtmada kullanılan araçları, yazılı araçlar, sözlü araçlar ve görsel-işitsel araçlar olarak üçe ayırabiliriz. Yazılı araçlar; işletme gazetesi, dergi, broşür, bülten, pul, kartvizit v.b. araçlardır. Sözlü araçlar; yüzyüze görüşme, telefonla görüşme toplantı, konferans ve seminer türü iletişim araçlarıdır. Görsel-işitsel araçlar ise; radyo, televizyon, film, sergi ve fuarlar, festivaller, yarışmalar ve sponsorluk gibi araçlardır.

İnternetin yaygılaşması ve işletmeler tarafından kullanımının artmasıyla, interneti de bir tanıtma aracı olarak sayabiliriz. İşletme tanıtımında ve halkla ilişkilerde web sitesinin kullanımı, görsel-işitsel araçların arasında yerini almıştır. Web sitesinin üstünlükleri, onu diğerlerinden daha önemli hale getirmiştir.

Günümüzde internetin kalbi konumunda olan web, dünyanın dört bir tarafındaki binlerce web sunucusu bilgiyarda kayıtlı milyonlarca dosyadan oluşan bir bütündür ve yazı, ses, film, animasyon gibi pek çok farklı yapıdaki verilere ulaşmayı sağlayan çoklu hiper ortam sistemidir (A’dan Z’ye E-Ticaret Rehberi, 2000:20).

Web sayfası, bir web sunucusuna yüklenmiş bir HTML dokümanıdır ve web aracılığıyla ulaşılabilmesi için bir URL’ye sahiptir. Web sitesi ise, belli bir organizasyon ya da kişiye ait web sayfalarından oluşur. Web tarayıcısı, web sayfalarını indirip açan, intenetteki web sunucularıyla iletişim kurmak için bilgiyarımızda çalışan bir programdır. En yaygın kullanılan tarayıcılar, İnterent Explorer ve Netscape Navigator’dur.

www veya kısaca web, internetin kullanılmasında bir devrim yaratmıştır. Web, istemci/sunucu mimarisini kullanarak, bilgileri görüntüleyen, formatlayan, bilgilerin akışını sağlayan, bilgileri depolayan bir standart sistemdir. Web sistemi, Hiper Metin İşaretleme Dili (HTML-Hypertext Markup Language) diye adlandırılan bir dile dayalıdır. Herhangi bir web sitesine girebilmek için, HTML standartlarına göre yazılmış olan ve web tarayıcısı olarak özel bir yazılıma ihtiyaç vardır. Standart olan bu yazılım sayesinde, kullanıcılar dünyadaki milyonlarca web sitesine bağlanabilir (A’dan Z’ye E-Ticaret Rehberi, 2000:338). Web sisteminin sağladığı en önemli üstünlük, bir web sitesinden diğer bir web sitesine geçilebilmesidir. Web’deki bilgiler ise, Hiper Metin Aktarım Protokolü (Hypertext Transfer Protocal-HTTP) adı verilen bir sistem aracılığıyla nakledilmektedir. HTTP, iki bilgisayar arasında bilginin tümü alınıp verilinceye kadar birbirlerine bağlı kalmaları zorunluluğunu ortadan kaldırdığı gibi, bilgi akışını da denetlemektedir.

Standart açıklamalı internet adresi olan URL, bir adrese ulaşmak için hangi ulaşım yönteminin izleneceğini, ulaşılacak bilgisayarın adresinin ne olduğunu, bağlantı numarasını ve dizin/nesne adlarının neler olduğunu göstermektedir. Dosya sayısının milyonları aştığı internette çeşitli bilgilerin bulunduğu adreslerin belirli bir standarta göre düzenlenmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu amaçla, internet adreslerinde standardizasyon sağlayabilmek için, URL geliştirilmiştir (Dinler,1998:170). Örneğin; Uludağ Üniversitesi’nin URL adresi, www.uludag.edu.tr’dir.

 

2. WEB SİTESİNİN YARARLARI

Bir web sitesine sahip olmanın işletmelere birçok yararı vardır. Web sitesi, bilgi amaçlı, pazarlama amaçlı, tanıtım amaçlı olabilir veya bu amaçlardan ikisine-üçüne hitap edebilir. İnternet, haftanın 7 günü ve günün 24 saati sürekli çalışma ve hizmet verme üstünlüğüne sahiptir. Web sitesi sadece bir reklam ve tanıtım aracı olarak görülmemelidir. İyi tasarlanmis bir web sitesi, işletmenin, yeri geldiğinde tezgahtarı, yeri geldiğinde halkla ilişkiler sorumlusu, yeri geldiğinde teknik servisi veya elektronik şubesi olabilir (http://www.reklamnet.com/neden.htm).

İşletmenin sahip olacağı bir web sitesi, mevcut müsterileri arasındaki prestijini ve işletmeye duyulan güveni arttıracağı gibi, yeni müşteriler kazanılmasında da önemli bir rol oynar. İşletmenin mal veya hizmetlerini kullanan ve memnun olan bir müşteri, internette firmanın gönüllü tanıtım elçisi olabilir.

TABLO 1: A.B.D.’de Şirketlerin Web Sayfası Geliştirme Nedenleri

Web Sayfası Geliştirme Nedenleri	%
Mal ve hizmetlerle ilgili bilgi sağlamak	13.3
Pazar imajını arttırmak	12.6
Ürün ve hizmetlerin satışını sağlamak	12.6
Marka hakkının kazanılması	11.2
Müşteri hizmetleri vermek	7.7
Maliyeteleri düşürmek	6.3
Yeni pazarlar bulmak	6.3
Reklam	5.6
Müşteri kabulünde hız kazanmak	5.6
Yeni müşterileri cezbetmek ve tutmak	4.9
Pazarla ilgili bilgi ve düzenlemelerin işletmeye hızlı akışı	2.8
Yeni dağıtım kanalları bulmak	2.1
Geleneksel işletme yöntemlerinden parasal tasarruf	2.1
Müşteriler ve tedarikçi işletmeler arasında stratejik işbirliği kurmak	2.1
Müşteri ihtiyaçlarını araştırmak	1.4
Yeni hizmet fırsatlarına imkan sağlamak	1.7
Tedarikçi işletmelerle ilişkiler kurmak	0.7
Diğer	1.0

Kaynak: İbrahim Kırçova, İnternette Pazarlama, Beta Yayınları, İstanbul, 1999, s.60.

İşletmeler, oluşturacakları e–posta (e-mail) listeleri sayesinde, müşterilerini, hiçbir maliyete katlanmadan, yeniliklerden, fiyat değişikliklerinden, indirimlerden haberdar edebilirler. İşletmenin bu işlemi faksla, mektupla veya telefonla yaptığını düşünürsek, maliyet ve harcanacak zaman çok yüksek olacaktır. Oysa, yüzlerce insana aynı e-postanın gönderilmesi için bir-iki tuşa basmak yeterli olacaktır.

Tanıtım veya bilgi verme amaçlı olarak, işletmelerin, müşterilerine veya potansiyel müşterilerine gönderecekleri e-postaların hazırlanmasında şunlara dikkat edilmelidir (http://www.sprinproject.org/resources/web/html/netiquette.html).

-          Kısa olmalıdır. 250 kelimeyi geçmemelidir.

-          Başlığın çekici ve etkileyici olması gerekir.

-          E-posta adresini, web sitesinin URL adresini, telefon numarası v.b. içermelidir.

-          Her e-posta programı, değişik şekillerde formatlanmış metinlere uyumlu olmayabilir. Onun için metnin formatlanmasında uygun veya yaygın yazılımlar kullanılmalıdır.

-          İlgili kişilere gönderilmelidir.

-          Karşı tarafın gönderilen mesajı, alıp almadığını sormak için ikinci bir e-posta gönderilmemelidir.

Elektronik ortam, günümüzde işyerinin fiziksel yapısının ve konumunun önemini azaltmıştır. Artık, "benim mağazam büyük" ya da "benim mağazam ana caddede" şeklindeki düşünceler ortadan kalkmıştır. Internet devrimiyle birlikte günümüzün ve geleceğin şirketleri ikiye ayrılmaktadır: İyi tasarlanmış web siteleri olan şirketler ve kötü tasarlanmış web siteleri olan şirketler. Bunun anlamı, 21. yüzyıla damgasını vuran internet devrimiyle birlikte, önümüzdeki 5 yıl içinde bütün şirketler ya internet (elektronik ortam) şirketleri olacaklar ya da artık şirket olarak anılamayacak duruma düşeceklerdir. Bu gerçek, günü kurtarmaya çalışanlarla geleceğine yatırım yapanlar arasındaki farkı da belirleyecektir (http://www.reklamnet.com/neden.htm).

 TABLO 2: İşletmelerin Web Sitelerinin Başarı Alanları

İşletmelerin Web Sitelerinin Başarı Alanları	%
Pazar imajını arttırmak	71.3
Mal ve hizmetlerle ilgili bilgi sağlamayı başarmak	53.8
Marka hakkı kazanımı sağlamak	38.8
Daha iyi müşteri hizmetleri sağlamayı başarmak	38.8
Yeni hizmet fırsatlarını sağlamayı başarmak	36.3
Müşterileri daha iyi anlamaya yardımcı olmak	33.8
Yeni müşteriler edinmek ve tutmak	33.8
Yeni pazarların yanımlanmasını sağlamak	32.5
Mal ve hizmetlerin satışında artış sağlamak	28.8
Pazar bilgisi ve düzenlemelrin işletmeye akışını hızlandırmak	27.7
Rakipleri daha iyi araştırabilmek	22.5
Maliyetleri düşürmek	20.0

Kaynak: İbrahim Kırçova, İnternette Pazarlama, Beta Yayınları, İstanbul, 1999, s.61.

Globalleşen dünyada her işletme eninde sonunda bir gün bir web sitesine sahip olmak zorunda kalacaktır. İnternet treninin vagonları önümüzden birer birer geçmektedir. Önemli olan bu trenin herhangi bir vagonunda yer almak degil, en öndeki ve en kaliteli vagonda yer almaktır.

 Tanıtım Bütçesinden Tasarruf : İnternet üzerinden yapılan tanıtımlarda hazırlanan online kataloglar, broşürler ve diğer görsel araçların basılması, satılması ve taşınması gibi önemli mali kayıplar yaratan sorunlar en aza inmektedir. Geleneksel olarak yapılan bu çalışmalar için önemli parasal harcamaların yapılması gerekirken, internet ortamında, özellikle tanıtım açısından önemli parasal tasarruflar sözkonusudur. Benzer şekilde, işletmelerin hedef kitlelerine gönderdikleri mesajlarda olabilecek değişiklikler için de yeniden baskı, taşıma ve postalama gibi giderler sözkonusu olmamaktadır.

Ortalama büyüklükteki bir web sitesinin, bir hizmet sağlayıcı üzerindeki bir yıllık bir süre için konumlandırılmasının maliyeti, sadece bir ürün yada hizmetin tanıtımı amacıyla bastırılacak bir broşür ya da katalog maliyetinin çok daha altındadır. Broşür bir kez bastırılıp dağıtıldıktan sonra işlevini yitirmektedir. Buna karşın web sitesi sürekli güncellenerek, zengilleştirilmekte ve uzun süreli etki yaratma imkanıyla işletmeye daha büyük kazançlar sağlayabilmektedir.

İçerik açısından bakıldığında da yine ortalama büyüklükteki bir web sitesine binlerce çeşit ürünle ilgili her tür bilgiyi yerleştirmek mümkünken, geleneksel tanıtım araçları çok kısıtlı bir alanda yarar sağlamaktadır.

Zaman Tasarrufu : İnternet üzerinden işletmenin web sitesine, yılın 365 günü günün 24 saati ulaşabilmek mümkündür. Gerek işletme ile ilgili bilgiler, gerekse ürünle ilgili bilgi ve haberler, elektronik ortama aktarıldıktan sonra, anında müşterilere ve internet kullanıcılarına iletilmektedir. Web ortamında, müşteri-işletme iletişimi için gereken zaman da önemli ölçüde azalmakta ve telefon etmek, muhatap bulamamak, yeterli bilgi alamamak gibi sorunlar yaşanmamaktadır. Müşteriler, istek ve şikayetlerini anında işletmenin e-posta adresine gönderebilmektedir. Gelen maillere hızlı ve doğru cevap vermek, işletmenin imajı ve tanıtımı açısından çok önemlidir.

Fırsat Eşitliği : İnternet ortamında, büyük işletmeler ile küçük işletmeler arasındaki farklılıklar azalarak, fırsat eşitliği sağlanmaktadır. İşletme ne kadar büyük olursa olsun, internet ortamında sadece web siteleri değerlendirildiğinden, küçük ama etkin siteler, fiyat ve hizmet kalitesi konusunda sorunları yoksa, büyük işletmelerle rekabet edebilir hale gelmektedirler. Çünkü, bu ortamda verilen hizmetin etkinliği ve kalitesi değerlendirilmekte, kuruluş yeri, konumluk yeri, sermaye yapısı, çalışan sayısı, fiziksel koşullar gibi farklılık yaratan unsurlar ortadan kalkmaktadır.

Örneğin, internet üzerinden kitap satışı gerçekleştiren Amazon.com’un 1997 yılında, 614 çalışanı vardır ve satışları 148 milyon dolardır. Amerika’nın en büyük fiziksel kitap dağıtım şirketlerinden biri olan Barnes&Noble’nin ise, 27.200 çalışanı vardır ve satış tutarı 2,8 milyar dolardır. Amazon’da çalışan kişi başına düşen satış geliri 267,000 dolar iken, Barnes&Nobel’da çalışan kişi başına düşen satış geliri sadece 103,000 dolardır (The Impact of Electronic Commerce on the Efficiency of the Economy, 2000:61).

Bilgi Kaynaklarının Zenginliği ve Karşılıklı Etkileşim : Tüketicilerin aşırı bilgi taleplerine karşılık verebilmek için en uygun ortam internettir. Aynı zamanda internet, interaktif bir araç olarak da karşılıklı iletişime açıktır. Hiçbir ortamda, işletme-müşteri iletişimi bu kadar kolay ve zengin içerikli gerçekleştirilemez.

Herhangi bir ürün ya da hizmetle ile ilgili olarak en geniş içerikle bilgi sunmak ve hedef kitle tepkisini anında elde edebilmek, işletme faaliyetlerinin etkinliği açısından büyük önem taşımaktadır (Kırçova, 1999:47).

Uluslararası Erişim: İnternet, dünyadaki bütün kullanıcılara açıktır. Dolayısıyla internet üzerinde bir web sitesine sahip olan işletme, dünyanın her köşesindeki tüketicilere ulaşmış, ürün ve hizmet tanıtımını tüm dünyaya yapmış olmaktadır. Özellikle yerel alanda faaliyet gösteren, uluslararası fuarlara, sergilere ve diğer tanıtım etkinliklerine katılmak ya da uluslararası iş gezileri düzenlemek imkanına sahip olamayan küçük ve orta boylu işletmeler, bu şekilde dünya pazarlarına açılmak ve kendilerini tanıtmak imkani bulabilmektedirler.

2.2. Müşteriler Açısından Üstünlükleri

 

İnternetin işletmelere sağladığı üstünlüklerin hemen hepsi müşterilere de aynen yansımaktadır. Tüketiciler, işletmenin varlığından daha çabuk haberdar olmakta, işletme hakkında anında ve işletmenin sunduğu ürün veya hizmetlerle ilgili bilgilere anında ulaşabilmektedirler. İstek ve şikayetlerini e-posta aracılığıyla iletip, kısa zamanda cevap alabilmektedirler.

Müşteriler, aynı amaca yönelik faaliyet gösteren işletmeleri, ürün veya hizmetlerini karşılaştırıp, fiyat ve kalite açısından uygun olanı seçebilmektedirler. Bütün bunları çok kısa sürelerde ve daha az maliyete yapabilmektedir. Dolayısıyla internetin müşterilere sağladığı en önemli kolaylık, zaman tasarrufudur.

 3. WEB SİTESİNİN DİZAYNI

 İnternet üzerinde başarılı olabilmenin yolu;

1.       Web sitesi için nasıl bir pazarlama planının geliştirileceğine,

2.       Web sitesinin nasıl dizayn edileceğine,

3.       İnternet kullanıcılarına web sitesinin varlığının nasıl duyurulacağına bağlıdır.

Web sitesini dizayn etmeden önce, kimin , hangi amaçla web sitesini kullanacağınının kararlaştırılması gerekir. Web sitesi, sadece internet üzerinden e-ticaret yapmak için değil, maliyet ve zaman tasarrufu sağlamak için, reklam ve tanıtım yapmak için ve kullanıcıları bilgilendirmek için de kullanılabilir. Bir web sitesi, müşterilere 24 saat hizmet ve teknik yardım sağlayabilir. Web sitesi, işletmeye, yeni ürünleri, farklı fiyatları ve hatta farklı firma isimlerini test etmesine ve pazarlamasına imkan verir. Uluslararası pazarlamanın kapısını açar. Bilginin hızlı toplanmasını ve dağıtılmasını sağlar.

İnternet üzerindeki en karlı üç faaliyet; ürün satımı, reklam satımı ve bilgi satımıdır. Fakat web üzerinde iş yaparken iyi düşünmek gerekir. Çünkü, web üzerinde iş yapanların %50’si zarar etmektedir.

Web sitesi dizaynında dikkat edilecek unsurlar şunlardır (Cahlin, 1997:4):

1. İsim. Web sitesi için kişi veya işletmelerin birer alan ismine (domain name) ihtiyaçları vardır. İşletmelerin seçtikleri ismin, basit, kolay ve mümkünse ürün veya firmanın isminin olması daha iyidir. İnsanlar, genellikle ürün veya firma ismiyle arama yaptıklarından, bulmaları kolay olur.
2. Teknoloji tarafından kandırılmayın. Web sitesinin olması, herşeyin internet üzerinden yapılacağı anlamına gelmez. Web sitesini aşırı renkli veya büyük hacimli resim ve grafiklerle doldurmak iyi değildir. İçerik, web sitesinin en önemli ziyaret edilme nedenidir.
3. Web siteleri birbirinden farklıdır. Her web sitesi farklıdır. İnterneti anlamanın en iyi yolu, oraya girmektir. Webde sörf yaparak rakiplerin web sitelerini ziyaret edin, konu, ürün bazında en iyi web sitelerini arama motorlarından tarayın, bunları kendi web sitenizle karşılaştırın. Size çekici gelen web sitesinin yapısına ve dizaynına dikkat edin. Bu sitelerin dizaynını yapan web masterların adresini, e-mailini veya telefonunu alarak arayabilirsiniz.
4. Yazılı bir plan yapın. Neyi başarmak istediğinize karar verin. Spesifik hedeflerin listesini çıkarın. Marka ve firmanınızın güçlü yanlarını ön plana çıkartın. Web sitenizi kullanacak iş ortaklarını, çalışanları ve müşterileri tanımlayarak, bunlar için sitenizde hangi unsurlara ihtiyacınız olduğuna karar verin. Her firmanın, hedef pazarı tanımlamaya, müşterilerinin ve kullanıcıların kimler olduğunu bilmeye ihtiyacı vardır.
5. Ne satacağıunızı bilin. Daha iyi fiyatlama, daha iyi hizmet, daha iyi ürün, daha iyi bilgi, daha fazla rahatlık? Bunlardan hangisini ön plana çıkaracağınıza karar verin. Bir şeyi, mağazalardan daha ucuza satmak yeterli değildir.
6. Metin ve Grafikler. Metin ve grafikler birbirlerini tamamlamalıdırlar. Ürününüzü satmak için, renke, sese veya video görüntülerine ihtiyacınız var mı? Her sayfanın bir amacı olduğundan emin olun. Web sitesinin yavaş olması, kullanıcıların siteye olan ilgisini azaltır. Onun için, aşırı resim, animasyon vb. kullanmayın. Ürünle ilgili ve ödeme sistemiyle ilgili geniş bilgilere yer verin. Müşterilerin size kolay ulaşabilmesi için, adres, telefon numarası, e-mail adresi ve fiyat listesine, web sitenizde yer verin.
7. Küçükten başlayın. Büyük ve kapsamlı bir site yerine, küçük bir site yapılması ve zamanla genişletilmesi ve geliştirilmesi daha doğrudur. Web sitesinin nasıl göründüğü o kadar önemli değildir, çünkü müşterilerin ihtiyaçlarına ve duruma göre web sitesi değiştirilebilir. Yalnız, bu genişletme ve düzetmeler, müşteri feedback’ini yansıtmalıdır.
8. Yardım alın. Bir web sitesinin oluşturulması, HTML programlaması, site isiminin tescili, dizayn, copy-writing, halkla ilişkiler, promosyon/reklam ve bakım-güncelleme gibi faaliyetleri içermektedir. Bunların hepsini yapabilecek misiniz? Doğru olan, en azından bu hizmetlerin bazıları için profesyonel kurumlardan yardım almanızdır.
9. Ücretsiz materyaller, hediyeler, yarışmalar. Bir web sitesinin başarısında, ziyaretçilere verilen ücretsiz ödüllerin önemli bir payı vardır. Örneğin, Amazon.com, her hafta ziyaretçilere ücretsiz kitap kazanabilecekleri yarışmalar düzenlemektedir. Hediyelik eşya ve ürünler vermek, yarışmalar düzenlemek, üctersiz yazılımlar sunmak v.s. aktiviteler, web sitesine olan talebi artırmaktadır.
10. Sitenizi devamlı güncelleştirin. Hiçbir şey, güncellenmemiş bilgiyi içren statik bir web sitesi kadar kötü değildir. Onun için web sitenizin güncelleştirilmesine önem verin. Bu işlemi, siz veya webmasterlar yapabilir.
11. En kötüsü için hazırlayın. Web sitesinin dizaynını, en iyisi için değil, en kötü bilgisayar ve browserlara uygun şekilde yapın.
12. Zaman. Bir web sitesinin tasarımı, ortalama 30 gün sürmektedir. Firma büyüdükçe, web sitesinin hazırlanması daha uzun zaman alır.
13. Maliyet. Çoğu firmanın webe hücum etmesiyle, web sitesi tasarım ve bakım/güncelleme maliyetleri de hızla düşmüştür. Maliyetler 100 dolardan başlayıp, onbin dolarlara kadar çıkmaktadır.
14. Para tahsili. Rakip işletmelerden veya diğer web satıcılarından bir şey alarak, nasıl yapıldığını görün. Siparişin verilmesinde, paranın internet üzerinden tahsil edilmesinde çeşitli yöntemler vardır. Önemli olan, bunların güvenli olması ve sağlıklı işlemesidir.
15. Gerçekçi beklentilere sahip olun. Başarısız olmaktan korkmayın. Web üzerinde iş yapmanın bir çok yararı vardır. Genellikle web sitesi 6 ayda, maliyetini karşılamaktadır.
16. Esnek olun. Gelişmelere ve değişimlere karşı açık olun.

4. WEB SİTESİNİN İÇERİÄžİ

Web sitesi bir işletme ile hedef kitle arsında iletişim sağlayan bir araçdır. Bu nedenle, etkili bir iletişim sağlayabilmek için, bir yandan görsel olarak renk, ses, grafik kullamını gibi özelliklere, teknik açıdan ise, erişebilirlik hızı, sayfalar içinde aradığını kolay bulabilme ve ilgili diğer sayfalara kolaylıkla bağlanabilme gibi teknik özelliklere dikkat edilmelidir. Ayrıca web sitesinin sürekli güncel bigilerle donatılması, eskiyen bilgilerin değiştirilmesi, aynı konulardaki web sitelerine bağlantı sağlamak için gerekli linkler gibi çalışmaların da yapılması gerekmektedir.

Web sitesinin içeriği hazırlanırken gözününe alınması gereken en önemli konu, web sitesinin yararlı olmasıdır. Hem mal ve hizmetlerin tanıtılması hem de olabildiğince çok ve yararlı bilginin sunulması, ayrıca aynı konuda farklı web sitelerine bağlantı yapabilme imkanının sunulması önemlidir.

İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili olarak, içinde yer aldığı sektörde uzman bir işletme imajı verebilmesi, üretim konusu mal ve hizmetle ilgilenen herkesin, müşteri olsun ya da olmasın siteyi ziyaret etmesi pazarlama başarısı açısından önemlidir. Bu nedenle web sitesinin, içeriği doyurucu bilgilerle dolu olmalı ve ilgili konuya ilşkin, her alanda bilbi vermelidir. Uygun yapıda içeriğin, uygun sunuş teknikleriyle birleştirilmesi, web sitesinib çok sayıda ziyaretçi tarafından görülmesini sağlayacağından pazarlama faaliyetlerinin etkinliğine olumlu katkı yapacaktır.

Web sitesinin hazırlanmasında, ilk olarak web sitesi amaçlarının basit, açık ve doğru olarak tanımlanması, neyin başarılmak istendiğinin, ikinci olarak da hedef kitlenin neden işletmenin web sitesini ziyaret etmek istediklerinin belirlenmesi gerekmektedir.

Web sayfası işletmenin kendisi ile birlikte mal ve hizmetlerini de tanıttığından, kullanımı ve erişimi kolay bir düzenleme yapılmalı ve gerekiyorsa ses ve görünti efektleriyle de zenginleştirilmelidir.

Bir web sitesinde, bulunması gereken unsurlar şunlardır (http://www.publicrelations.about.com/articles):

-          Şirketin geçmişi veya kronolojisi,

-          Şirketin amblemi/logosu,

-          Yllık raporlar,

-          Güncel haberler,

-          Şirketin ürettiği mal veya hizmetlerle ilgili bilgiler,

-          Şirketin amacı, vizyonu ve misyonu,

-          İlgili web sitelerine linkler,

-          Şirketle iletişim kurabilmek için, adres, telefon, e-mail adresi.

Web sitesinin dizaynında faaliyet gösterilen ülkenin insanlarının örf ve adetleri ve kültür özellikleri de dikkate alınmalıdır. Malezya’daki web siteleri Avustralya’daki web siteleri arasında yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göre, kültürün web dizaynında önemli bir yeri vardır (Fink ve Laupase, 2000:44-45). Araştırmaya göre, Avustralya’lılar az içerik ve yüksek iletişime önem verirken; Malezya’lılar, yüksek içeriğe önem verip, iletişime fazla önem vermemektedirler.

Web siteleri, güçlü ve önemli bir etkiye sahip, görsel ve interaktif materyalleri göstermeye imkan tanır. Bunların web sitesinde yer alması veya gönderilen mesajlara eklenmesinin kullanıcılar üzerinde olumlu etkisi olabilir. Bu amaçla, web sitesine aşağıdaki özellikler eklenebilir.

-          İnsanların, ürünlerin ve logoların fotograflarının web sitesinde yer alması,

-          Grafiklerin, şekillerin veya tabloların kullanılması,

-          Diğer medya araçlarında çıkan haber ve reklamların belirtilmesi, bunların referans olarak gösterilmesi,

-          Geçmiş haberlere ilişkin arşivin ve arama özelliğinin bulunması,

-          Şirket yönetimi tarafından yapılan önemli konuşmaların kayıtları,

-          Önemli olay ve gelişmelerin video görüntülerinin koyulması,

-          E-mail uyarı sisteminin olması.

Görsel veya interaktif ses, film/video görüntüsü, hareketli şekil, fotoğraf v.s. özelliklerin, bir web sitesinde çok kullanılması, web sitesinin yavaşlamasına neden olmaktadır. Yavaş web siteleri ise, kullanıcıları o web sitesinden vazgeçiren en önemli etkendir. Bu nedenle, büyük hacme sahip bu materyallerin ya özel programlarla sıkıştırılması ya da optimum şekilde kullanıması gerekmektedir.

5. WEB SİTESİNİN TANITIMININ YAPILMASI

İnternetin henüz tam anlamıyla yaygınlaşmamış olması nedeniyle, internet üzerinde web sitesine sahip olan işletmeler, öncelikle web sitelerini hedef pazarına duyurmak ve tanıtımı yapmak zorundadır. Bunların dışında, web sitesinin varlığını duyurmak ve kullanıcılara ulaşmak için, şu yöntemlere de başvurulabilir (Cahlin, 1997:6):

1. Basın bildirisi hazırlayın. Web sitesinin duyurulmasında en etkili araçlardan biri, gazeteleri, sergileri, müşteri web sitelerini, radyo ve televizyonları içeren medya araçlarına, bir-iki sayfalık basın bildirisi dağıtmaktır.
2. Bir medya listesi hazırlayın. Yerel, bölgesel ve ulusal gazeteleri, magazinleri v.s. takip ederek, web sitesiyle ilgili çıkan yazıları toplayın ve bunları değerlendirin.
3. Elektronik dergiler. Artık çoğu gazete ve derginin online baskısı olduğu gibi, sadece elektronik dergilerde mevcuttur. Bunlar da web sitesinin varlığından haberdar edilmelidir ve takip edilmelidir.
4. Televizyon. Televizyonların haber veya teknoloji/internet programlarına, web sitesinin çeşitli vesilelerle konu olması sağlanmalıdır.
5. Arama motorlarına kayıt yaptırın.
6. Ücretsiz listeleme. Arama motorlarının dışında, haber gruplarına ve sarı sayfalara da ücretsiz kayıt imkanı vardır. Ürün ve hizmetlerle ilgili bilgiler, haber gruplarına gönderilebilir.
7. Hazırlıklı olun. Web sitesinin tanıtımı yapılmaya başlandıktan sonra, web trafiğinin hızlanmasına, siparişlerin yoğunlaşmasına hazırlıklı olun. Web sitesinin bu trafiği kaldırabileceğinden emin olun. Doğru ve zamanında hizmet, tekrar kullanımı atırmanın yanısıra, ağızdan ağıza reklamı da sağlar.
8. Duyuru servisleri. Önemli arama motorlarına ve medya kaynaklarına, web sitesiyle ilgili bilgileri otomatik olarak gönderen çeşitli yazılımlar vardır. Bu programlar, işletmelere, özellikle halkla ilişkiler departmanına büyük kolaylık sağlamaktadır.
9. Reklam. Web trafiğinin artmasıyla reklamın da önemi artmıştır. Reklam verilecek web sitesinin, reklam türünün ve reklam içeriğinin şeçilmesi çok önemlidir.
10. Doğrulama. Arama motorlarına kayıt işlemini ister kendiniz yapın, ister duyuru yazılımları yapsın, arama motorlarını tarayarak, listelere geçip geçmediğini kontrol edin. Başkasına güvenmeyin ve işinizi kendiniz halledin.
11. Uzmanlar/Danışmanlar. Web sitesinin tanıtılmasında, danışmanlardan ve uzman kuruluşlardan yararlanabilirsiniz. Bu amaçla hizmet sunan çeşitli web siteleri vardır. Fakat bunların kullanılması, sizin hiç birşey yapmayacağınız anlamına gelmez.
12. E-mail listeleri. E-mail listelerini kullanmak dikkat isteyen bir iştir. İstenmeyen bir e-mail aldığınızda ne yaptığınızı düşünün. E-mail listeleri oluşturan çeşitli kuruluşlar vardır. Bunlardan yararlanarak, sizinle ilgili kişilere e-mail gönderebilirsiniz. İlgisiz kişilere e-mail borbardımanı yapmanın bir faydası yoktur.
13. Chat/Sohbet odaları. Gerçek zamanlı sohbet odalarını kullarak, reklamınızı yapabilirsiniz.
14. Yarışmalara katılın. Çeşitli özelliklerine göre web sitelerini karşılaştıran ve sıralayan, web siteleri veya dergiler vardır. Bunlara, web sitesinin kayıt ettirilmesi ve değerlendirmeye alınması sağlanabilir. Web siteniz dereceye girdiğinde, bunu reklam amaçlı kullanabilirsiniz. Ayrıca, dereceye giren diğer web sitelerinin özelliklerini inceleyerek, kendi sitenizle karşılaştırabilirsiniz.
15. Bir gruba, topluluğa katılın. Firmanızın faaliyet konusuyla ilgili veya ürünle ilgili sanal grublara veya birliklere katılın.
16. Web adresinizi, kartvizit, mektup vb.yazılı araçlar ve geleneksel pazarlama araçları üzerine yazın. Örneğin işletmenin kullandığı broşür, faks kağıtlarına, reklam ve ilanlara, işletme çalışanlarının kartvizitlerine, web adresinin ve elektronik posta adreslerinin yazılması, web sitesinin varlığını duyuracaktır.

6.      TANITIMIN İNTERNET ÜZERİNDE REKLAM İLE YAPILMASI

İşletmenin web sitesinin, ürün ve hizmetlerin adını duyurmasının bir yolu da internet üzerinden reklam yapmaktır. Reklamın internet ortamında kullanılmasıyla, işletmeler, oldukça düşük reklam bütçeleriyle, çok büyük müşteri kitlesine ulaşabilme imkanına kavuşmuşlardır. İnternet üzerinde reklamın başlıca iki türü vardır (Kırçova, 1999:132). Bunlar; banner reklamları ve elektronik posta reklamlarıdır. Banner reklamları, sık ziyaret edilen sitelere konulan, şerit ya da bant şeklindeki hareketli mesajlardır. Bu siteyi ziyaret eden kullanıcı, banner üzerinde yer alan ve dikkat çeken mesaj ya da görüntülerden oluşan sembolü tıklatarak bağlantılı siteye ulaşmaktadır. Banner reklamları özellikle, internet üzerinden mal satan işletmeler tarafından sık kullanılmaktadır. Bannerların hedef kitle bakımından en çok ziyaret edilen sitelere konulması ve bu siteler içinde en uygun sayfaların seçilmesi çok önemlidir.

Sık kullanılan diğer bir reklam türü de elektronik posta reklamlarıdır. İnternet kullanımının yaygınlaşmasıyla, yakın bir gelecekte e-posta adresine sahip insanların sayısının çok büyük rakamlara ulaşması beklenmektedir. 2003 yılında 600 milyon insanın e-mail adresine sahip olması bekleniyor. Web trafiği her yüz günde ikiye katlanmaktadır. 2010 yılında dünya nüfusunun 1/3’ünün web sitesi olacaktır (Forster, 2000:259). E-posta reklamcılığı, e-posta adreslerinin çeşitli kaynaklardan toplanıp, mal ve hizmetlerle ilgili çeşitli bilgilerin bu adreslere gönderilmesi temeline dayanmaktadır. Kısa, öz ve açıklayıcı mesajları, hedef kitlenin posta adreslerine gönderen işletme, mesajın içinde kendi sitesine bir bağlantı koyabilir. İnternete erişimin bir maliyetinin olması ve kullanıcıların zamana önem vermeleri nedeniyle, posta kutularına gönderilen yerli yersiz mesajlar tepki çekebilmektedir. Aynı anda birden çok kaynaktan mesaj alan kullanıcı, kişisel mesajlara önem verdiğinden çoğu zaman kaynağı belli olmayan mesajları okumadan silebilmektedir. Bu nedenle, hedef kitle iyi seçilmeli, işletmenin reklam yapmadaki amaçları belirlenmeli ve buna göre reklam türü ve reklamın yapılacağı web siteleri seçilmelidir.

Eletronik posta reklamlarında içerik ve kapamın düzenlenmesi, banner türü reklamlarda ise kullanıcıların dikkatini çekecek uygulamalara yer verilmesi önemlidir.

İşletmeler kendilerine bir veri tabanı oluşturup, geliştirebilirler. Bu işletmeye zaman ve maliyet tasarrufu sağlayacaktır. Veri tabanı oluşturmak için web sitesini ziyaret eden kişiler hakkında bilgi toplayan çeşitli yazılımlar mevcuttur. Kişiler hakkında izinsiz bilgi toplanmasının doğru olup olmadığının tartılmasına rağmen, bu yöntem işletmeler tarafından yoğun olarak kulanılmaktdır.

İnternete verilen reklamların etkinliğini ölçmek kolaydır. Çünkü web sitesini kaç kişinin ziyaret ettiği, bunların hangi web sitesinden bağlandığı, en çok hangi sayfalara ilgi gösterdikleri vb. bilgileri sağlayan yazılımlar mevcuttur. İnternet reklamlarında etkinliği belirleyen en belirgin ölçüt tıklama oranlarıdır. Yani herhangi bir web sitesine bırakılan banner üzerinden siteye gelenlerin sayısı etkinliği ifade etmektedir. İlgili bannerın tıklama oranının yüksek olması reklam verilecek sitenin seçilmesinde yol gösterici olmaktadır. İşletmeler bu yazılımları kullanarak elde ettikleri bilgileri, web sitesinin içeriğinin belirlenmesinde, web sitesinin dizaynında, reklamların verilmesinde v.b. alanlarda kullanmaktadırlar.

Bir araştırma şirketi olan Jupiter Media Metrix AdRelevance’e göre, online reklam veren şirketlerin sayısı ortalama olarak ayda yüzde 14 artmaktadır (http://turk.internet.com). Örneğin, 2000 yılı Ekim ayında, Planet Project 110 milyon online reklamla, Major League Soccer (Futbol Birinci Ligi) 30 milyon reklamla, Nurelco 16 milyon reklamla, Saks Fifth Avenue 11 milyon reklamla ilk sıralarda yer almışlardır. Reklam harcamaları ölçüm firması AdZone Interkatif'e göre, 2000 yılı Eylül ayında internetteki reklam harcamalarının tutarı yaklaşık 1.6 milyar dolardır. Örneğin, Fortune listesindeki 500 şirketten 66’ncısı olan Walt Disney 69.8 milyon dolarlık online reklam harcaması ile ilk sırada yer alırken, General Motors 10 milyon dolar, Wal-Mart, Exxon Mobil, General Electric, Citigroup ve Boeing gibi büyük firmalar da ortalama 1 milyon dolar harcamışlardır.

İnternet, tanıtım ve halkla ilişkiler programı için güçlü bir araç olabilir fakat bu webin nasıl etkili kullanıldığına bağlıdır. Maalesef çoğu işletme, halkla ilişkiler programları için webden tam anlamıyla yararlanamamaktadırlar. Bunun nedeni, teknik bilginin az olması veya webmasterların başarısız olması değil, temel web karakteristiklerine önem vermemek ve kullanıcı odaklı olmamaktır (Geibel, 2002:2). Web üzerinde tanıtım faaliyetlerinin başarılı olabilmesi;

-          Web adresinin tanıtımının yapılması, arama motorlarına, haber grublarına v.s. kayıt ettirilmesine,

-          E-postalara hızlı ve doğru cevap verilmesine,

-          Web sitesinin devamlı güncelleştirilmesine,

-          Web sitesinin zengin bir içeriğe sahip olmasına ve

-          Web sitesinin hızlı olmasına bağlıdır.

SONUÇ

Günümüzde, internetin yaygın olarak kullanılmaya başlanılması, gerek işletmelere gerekse tüketicilere önemli imkanlar sunmaktadır. İnternet, çok çeşitli amaçlarla kullanılmakta ve internetin sunduğu hizmetlere hergün bir yenisi eklenmektedir.

İşletmeler açısından, internetin kullanım amaçları içinde, tanıtım, reklam ve halkla ilişkiler önemli bir yer tutmaktadır. Rekebetin ve küreselleşmenin artmasıyla, bu faaliyetlerin işletmeler için önemi giderek artmaktadır. İşte, internet, hem maliyetinin çok düşük olması hem de bütün internet kullanıcılarına ulaşma imkanının olması nedeniyle, bu faaliyetlerin yerine getirilmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Fakat, bu amaçlarla hazırlanan web sitelerinin, dikkat ve ilgi çekmesi için, içeriklerinin çok iyi hazırlanmış olması, hızlı olması, devamlı güncelleştirilmesi, kullanıcı istek ve sorularına hızla cevap verilmesi gibi birçok özelliği bünyesinde barındırması gerekmektedir.

KAYNAKLAR

-A’dan Z’ye E-ticaret Rehberi, Power Ekonomi Dergisinin Eki, 2000.

-Craig SETTLES, Siber Pazarlama ve Başarının Esasları, Çev: Hidayet Şahin, Sistem Yayıncılık, İstanbul, Kasım 1996.

-Dieter FINK and Ricky LAUPASE, “Perceptions of Web Site Design Characteristic: A Malaysian/Australian Comparison”, İnternet Research: Electronic Networking Applications and Policy Volume, Volume 10-Number 1, 2000.

-İbrahim KIRÇOVA, İnternette Pazarlama, Beta Yayınları, İstanbul, 1999.

-The Impact of Electronic Commerce on the Efficiency of the Economy, http://www.oecd.org/subject/e-commerce/ebooks, 04/03/2000.

-Michael CAHLIN, “Marketing and Public Relations Strategies for the Web”, Internet, Vol. 5, Issue 6, June 1997, http://www.smartcomputing.com

-Nick FORSTER, “The Potantial Impact of Third-wave Technologies on Organizations”, Leadership & Organization Development Journal, 21/5, 2000, http://www.emerald-library.com

-Zeyyat SABUNCUOÄžLU, İşletmelerde Halkla İlişkiler, Ezgi Kitabevi, Bursa, 1996.

-Zeynel DİNLER, Bilimsel Araştırma ve Yazma El Kitabı, Ekin Kitabevi, Bursa, 1998.

-İnternet PR, http://www.sprinproject.org/resources/web/html/netiquette.html

-İnternet Reklamcılığı, http://turk.internet.com

-Jeffrey Geibel, “What your web site says about your PR savy”, http://www.geibelpr.com, 2002.

-http://www.publicrelations.about.com/articles

-http://www.reklamnet.com/neden.htm

 

Cilt 25 Sayı 2 için tıklayınız >>